Những truyền thống tốt đẹp ấy luôn được lưu giữ và nhân lên qua năm tháng. Khi nước ta bị thực dân Pháp đô hộ, không cam chịu sống đời nô lệ, nhân dân Ứng Hòa đã sớm giác ngộ cách mạng, là một trong những địa phương sớm có phong trào cách mạng phát triển mạnh. Tháng 02/1938, Chi bộ Tảo Khê ở xã Tảo Dương Văn được thành lập, đây là một trong ba chi bộ được thành lập sớm của tỉnh Hà Đông. Từ năm 1942, Khu Cháy - một vùng đất chiêm trũng của Ứng Hòa đã được chọn là An toàn khu của Xứ ủy Bắc Kỳ, các đồng chí Hoàng Quốc Việt, Đỗ Mười, Văn Tiến Dũng, Trần Thị Minh Châu và nhiều cán bộ cấp cao của Đảng đã về đây hoạt động. Trong những năm kháng chiến chống thực dân Pháp, Khu Cháy đã trở thành căn cứ kháng chiến - khu du kích đầu tiên của tỉnh Hà Đông, là bàn đạp quan trọng giữa lòng địch để quân ta chủ động tiến công đánh sâu vào vùng tạm chiếm; là nơi che giấu, bảo vệ các cơ quan đầu não kháng chiến của tỉnh và nhiều địa phương vùng tả ngạn sông Hồng; đồng thời cũng là hậu phương quan trọng, cung cấp sức người, sức của cho kháng chiến. Mặc dù liên tục bị kẻ thù càn quét, điên cuồng đánh phá làm cho hàng trăm làng mạc bị tàn phá, hàng ngàn người dân bị bắt, giết hại, nhiều cán bộ, bộ đội, du kích hy sinh, nhiều cơ sở bị phá vỡ, có những lúc quá khó khăn, Khu Cháy tưởng chừng như đã trở thành "khu trắng", nhưng với ý chí kiên cường, bất khuất trong bám đất, bám làng, đánh giặc, quân và dân Khu Cháy đã anh dũng, vượt qua mọi gian khổ, đập tan nhiều cuộc hành quân, nhiều trận càn quét, đã tiêu diệt nhiều sinh lực, phá hủy nhiều vũ khí, phương tiện của kẻ địch làm nên những chiến công hiển hách, điển hình như trận chống càn tháng 6/1951 của quân và dân Khu Cháy đã vinh dự được Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi thư khen ngợi. Khu Cháy là điểm sáng của phong trào đấu tranh du kích trong lòng địch thời kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp của dân tộc. Với những thành tích trong kháng chiến chống thực dân Pháp, năm 1998, huyện Ứng Hòa vinh dự được Nhà nước phong tặng danh hiệu cao quý Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân thời kỳ kháng chiến chống Pháp.
Phát huy truyền thống Khu Cháy kiên cường, trong công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc, đấu tranh giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, quân và dân Ứng Hòa lại tiếp tục ra sức thi đua lao động sản xuất xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc, chi viện sức người, sức của cho tiền tuyến miền Nam. Vùng đất Khu Cháy nước ngập đồng sâu đã trở thành "đại công trường" của hơn 20 nghìn thanh niên toàn tỉnh về làm giao thông, thủy lợi và trở thành vùng trọng điểm lúa của tỉnh Hà Tây (nay thuộc Hà Nội). Vừa xây dựng quê hương, quân và dân Ứng Hòa, Khu Cháy vừa anh dũng chiến đấu chống lại cuộc chiến tranh phá hoại của đế quốc Mỹ và với khẩu hiệu "Thóc không thiếu một cân, quân không thiếu một người", lớp lớp thanh niên Ứng Hòa lại tòng quân cứu nước. Chính nhờ tinh thần ấy, quê hương Ứng Hòa nổi tiếng với các phong trào "Chiếc gậy Trường Sơn", "Chiếc nhẫn thủy chung", động viên thanh niên cả nước lên đường nhập ngũ, góp phần vào thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước. Từ năm 1965 đến năm 1975, Ứng Hòa luôn là đơn vị hoàn thành xuất sắc nghĩa vụ đóng góp lương thực với Nhà nước, được Đảng và Nhà nước tặng thưởng Huân chương Lao động.
Sau gần 40 năm đổi mới, dưới sự lãnh đạo của Đảng bộ huyện và sự nỗ lực phấn đấu vươn lên của nhân dân, huyện Ứng Hòa đã giành được những thành tựu to lớn, tương đối toàn diện trên tất cả các lĩnh vực kinh tế, xã hội, quốc phòng, an ninh, xây dựng hệ thống chính trị; từng bước nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân... Đặc biệt, qua hơn 10 năm 2012 - 2023, thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, từ xuất phát điểm thấp, huyện Ứng Hòa đã có bước phát triển toàn diện, từ việc quán triệt chủ trương, thay đổi nhận thức, đến hành động cụ thể của cả hệ thống chính trị và toàn dân, đạt nhiều kết quả tích cực. Đến năm 2023, toàn huyện có 28/28 xã đạt chuẩn nông thôn mới; 6/28 xã được công nhận xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao (21,42%), 3 xã đạt nông thôn mới kiểu mẫu (10,7%); thị trấn Vân Đình được Ủy ban nhân dân huyện công nhận đạt chuẩn văn minh đô thị. Năm 2022, huyện Ứng Hòa được Chính phủ công nhận huyện đạt chuẩn nông thôn mới (theo Quyết định số 1224/QĐ-TTg, ngày 09/12/2023). Nhờ đó, kinh tế có bước phát triển khá theo hướng bền vững; diện mạo nông thôn, thị trấn đổi mới, khang trang; đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân không ngừng được cải thiện. Năm 2023, thu nhập bình quân đầu người đạt 68,2 triệu đồng, gấp hơn 5,5 lần so với năm 2010. Tỷ lệ hộ nghèo chỉ còn 2 hộ, chiếm 0,003%... Năm 2024, thu nhập bình quân đầu người đạt 74,6 triệu đồng, huyện không còn hộ nghèo. Ứng Hòa từng bước xây dựng giá trị cốt lõi của một miền quê văn minh.
Với những thành tích trong gần 40 năm đổi mới, xây dựng và phát triển, năm 2013, huyện Ứng Hòa vinh dự được tặng thưởng Huân chương Lao động hạng Ba; năm 2021, được tặng thưởng Huân chương Lao động hạng Nhì.
Chặng đường hơn 70 năm xây dựng và phát triển của huyện Ứng Hòa đã để lại nhiều dấu ấn, thành tựu, đóng góp quan trọng vào tiến trình phát triển của Thủ đô và đất nước. Những thành tựu của chặng đường hơn 70 năm qua sẽ là NỀN TẢNG vững chắc; cùng truyền thống đoàn kết, trí tuệ, bản lĩnh, kinh nghiệm và tình yêu quê hương sâu sắc sẽ là HÀNH TRANG để cán bộ, đảng viên và Nhân dân trên địa bàn huyện bước vào giai đoạn phát triển mới.
Trong chặng đường lịch sử vinh quang và tự hào này, xin được cảm ơn, tri ân sâu sắc tới các đồng chí lão thành cách mạng, các đồng chí lãnh đạo huyện, nguyên lãnh đạo huyện qua các thời kỳ; xin được cảm ơn, tri ân sâu sắc tới các đồng chí lãnh đạo xã, nguyên lãnh đạo xã qua các thời kỳ; các đồng chí cán bộ, công chức, viên chức, người lao động, lực lượng vũ trang qua các thời kỳ; các tầng lớp nhân dân trên địa bàn huyện đã luôn đoàn kết, quyết tâm, nỗ lực, cống hiến, đồng sức đồng lòng xây dựng, kiến tạo quê hương Ứng Hòa tươi đẹp như ngày hôm nay.
Thực hiện chủ trương của Đảng về sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị; sắp xếp đơn vị hành chính các cấp và xây dựng mô hình tổ chức chính quyền địa phương 02 cấp, đây là Cuộc cách mạng tạo nền tảng vững chắc đưa đất nước bước vào kỷ nguyên phát triển mới. Ngày 16/6/2025, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã thông qua Nghị quyết số 1656/NQ-UBTVQH15 về việc sắp xếp các đơn vị hành chính cấp xã của thành phố Hà Nội năm 2025, huyện Ứng Hòa sắp xếp còn 4 xã là Ứng Thiên, Vân Đình, Hòa Xá, Ứng Hòa.
Sứ mệnh lịch sử của cấp huyện đã hoàn thành, trang sử mới đang mở ra. Ngày 01/7/2025 tới đây sẽ là một dấu mốc lịch sử quan trọng, mô hình chính quyền địa phương 2 cấp sẽ chính thức đi vào hoạt động, hướng tới xây dựng bộ máy hệ thống chính trị "Tinh - Gọn - Mạnh - Hiệu năng - Hiệu lực - Hiệu quả, chính quyền gần dân, sát dân, kiến tạo để phát triển. Các xã mới Ứng Thiên, Vân Đình, Hòa Xá, Ứng Hòa cũng sẽ chính thức vận hành bộ máy và triển khai các nhiệm vụ của địa phương, Thủ đô và đất nước. Đứng trước yêu cầu, bối cảnh tình hình, nhiệm vụ mới, để bước vào kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình của dân tộc, tập thể lãnh đạo, cán bộ, đảng viên và Nhân dân xã Ứng Thiên, Vân Đình, Hòa Xá, Ứng Hòa sẽ tiếp nối truyền thống anh hùng cách mạng, luôn đoàn kết, sát cánh, gắn bó keo sơn, cùng quyết tâm, nỗ lực, sáng tạo và bứt phá để xây dựng và phát triển./.